آیین اخلاق حرفه ای
آیین اخلاق حرفهای مهندسان مشاور
پیشگفتار
آیین اخلاقی هر حرفه بیانگر اصول و ارزشهای پایدار و محوری اعضا در ارتباط
با جامعه و گروه های ذیحق و ذینفع در آن حرفه است. هدف آن حفظ حقوق و
حفاظت و دفاع از جامعه و گروه های مذکور، در برابر ضرر و زیان های احتمالی
ناشی از عملکرد آن حرفه است.
هر چند سابقه آیین اخلاق حرفهای در غرب به اوائل قرن نوزدهم میرسد[۱]،
ولی مطالعات نشان میدهد که قرنها پیش، چیتسازان و آهنگران در ایران
دارای ضوابط و معیارها و آیین حرفهای جامع و مستحکمی بوده اند[۲]. شاید بتوان آیینهای مذکور را اولین آیینهای اخلاق حرفهای مدون به شمار آورد.
امروز، نیاز به آیین اخلاق حرفهای در رشتههای مهندسی و تکنولوژی بیش از
گذشته احساس میگردد. پیشرفتها و دستاوردهای تکنولوژی طی قرن گذشته و
ادامه روند پرشتاب آن در آینده هر چند رشد و گسترش شگفتیآوری را همراه
داشته، آسیبهای جدی و جبرانناپذیری نیز بر محیط زیست و کیفیت زندگی وارد
ساخته و اخلاق، فرهنگ و محیط اجتماعی انسان را به شدت مورد تهدید قرار
داده است. با توجه به برنامه توسعه کشور و طرحهای عمرانی متعدد و
سرمایهگذاری عظیم در آنها، مهندسان مشاور کشور رسالت مهمی در تهیه و نظارت
بر اجرای طرحها و توسعه ملی به عهده دارند و در جایگاهی قرار گرفتهاند
که نه تنها باید منافع ملی و سلامت محیط زیست کشور را مد نظر داشته باشند،
بلکه باید حقوق کارفرمایان، پیمانکاران، کارکنان و گروه های کارشناسی و
مهندسی را نیز محترم شمرده، از آن دفاع نموده و از راه یافتن فساد در حرفه
مهندسان مشاور جلوگیری کنند. از این رو مهندسان مشاور کشور بایستی در
چارچوب ضوابط اخلاقی روشن و شفافی که رعایت آنها موجب توسعه و کمال آنان و
حرفه مهندسین مشاور در کشور میگردد، فعالیت کنند.
در این راستا، شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران در خردادماه 1383
کمیتهای را برای تدوین استراتژی جامعه و آیین اخلاق حرفهای مهندسان
مشاور تعیین نمود. کمیته مذکور ابتدا افراد، سازمان ها و گروه هایی را که
حقوق آنان بایستی از سوی مهندسان مشاور مورد توجه و احترام قرار گیرد،
تعریف نمود و بر این اساس در تدوین آیین اخلاق حرفهای مهندسان مشاور،
علاوه بر حفظ منافع ملی، محیط زیست و فرهنگ، توجه به حقوق کارفرمایان، حرفه
مهندسی مشاورو هر یک از اعضا و کارکنان آنها را نیز لازم شمرد.
در تنظیم و تدوین آیین اخلاق حرفهای، کمیته مسئول با مراجعه به شبکه
جهانی اطلاعات و جمعآوری، مطالعه و بررسی آیین اخلاقی مهندسان مشاور چند
کشور مانند هند، استرالیا، کانادا، آمریکا و همچنین اتحادیه فیدیک از یک سو
و جمعآوری نظرات و پیشنهادات شرکتهای عضو جامعه مهندسان مشاور ایران از
طریق پرسشنامهای که بین اعضای جامعه توزیع گردید از سوی دیگر، اولین
ویرایش آیین اخلاق حرفهای مهندسان مشاور را تنظیم نمود. ویرایش اول در
کمیته مورد بررسی و برای نظرخواهی مجدد در اختیار اعضای جامعه قرار گرفت.
پس از اعمال نظرات دریافت شده و اصلاحات مکرر، متن فراهم شده پس از ویرایش
پنجم در شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران مطرح و پس از حداقل پنج
جلسه بررسی تفصیلی و اعمال آخرین نظرات اصلاحی، مورد تصویب واقع گردید.
اینک آیین اخلاقی مهندسان مشاور به صورت نهایی تنظیم و تقدیم اعضای محترم
جامعه و حرفه شریف مهندسان مشاور میگردد.
بیگمان کارآمدی آیین اخلاقی تنظیم شده، در جریان عمل مورد ارزیابی قرار
خواهد گرفت و با توجه به اولین تجربه جامعه مهندسان مشاور ایران در این
مورد و نیز با توجه به محیط متحول جامعه و تکنولوژی و حرفه مهندسی و پدید
آمدن مسائل جدید، با گذشت زمان و به طور ادواری، مورد تجدید نظر و اصلاح
قرار خواهد گرفت.
آیین اخلاق حرفهای جامعه مهندسان مشاور حول پنج محور اساسی به شرح زیر تدوین گردیده است:
۱ـ |
تعهدات مهندسان مشاور نسبت به منافع ملی، محیط زیست و فرهنگ. |
۲ـ |
تعهدات مهندسان مشاور نسبت به کارفرمایان. |
۳ـ |
تعهدات مهندسان مشاور نسبت به حرفه مهندسی مشاور. |
۴ـ |
تعهدات مهندسان مشاور نسبت به یکدیگر. |
۵ـ |
تعهدات مهندسان مشاور نسبت به کارکنان و سهامداران خود. |
تعهدات مربوط به هر یک از محورهای پنجگانه فوق در سه سطح به شرح زیر تدوین گردیده است:
۱ـ |
اصول بنیادین اخلاق حرفهای:اصول
و ارزشهای اخلاقی است که جنبه آرمانی دارند. دستیابی و تحقق کامل این
اصول مقدور نیست. تنها میتوان در جهت آنها تلاش کرد و به آنها نزدیک شد.
سایر اصول و معیارها و دستورات اخلاقی، از این اصول بنیادین نشأت گرفته و
راههای تحقق و نزدیک شدن آنها به شمار میروند. |
۲ـ |
معیارهای اخلاق حرفهای:
حداکثر سطح اخلاقی رفتار حرفهای است که مهندسان مشاور تحقق آن را ممکن
میدانند و برای آن میکوشند. این معیارهای اخلاقی، وسیله دستیابی یا
نزدیک شدن به اصول بنیادین یا آرمانهای اخلاقی میباشند. |
۳ـ |
اصول بنیادین اخلاق حرفهای:حداقل سطح اخلاقی رفتار حرفهای است که عدول از آنها موجب تنبیه انضباطی میشود. |
در ابتدا، قبل از ورود به محورهای پنجگانه و سطوح سه گانه فوق، ارزشهای
اخلاقی مورد نظر جامعه مهندسان مشاور ایران ارائه گردیده است. منظور از
ارزشهای اخلاقی، موازینی است که این جامعه برای تعریف و تبیین خوب از بد و
درست از نادرست استفاده میکند.
لازم میداند از اعضای کمیته تدوین استراتژی جامعه و آیین اخلاق حرفهای
مهندسان مشاور، آقایان عطاالله آیتالهی، محمدحسین بنیاسدی، محمدعلی
حامدی، محمدرضا حسینی، مرتضی حقوقی، محمود سیار، سهراب مشهودی، ادموند
میرزاخانیان و تیمور هنربخش و همچنین کارشناس کمیته آقای منصور شریفی که در
تمامی مراحل تنظیم و تدوین آییننامه اخلاق حرفه مهندسان مشاور شرکت فعال
داشتند، تشکر نماید.
امید است این آیین حرفهای به ارتقای سطح اخلاقی فعالیتهای مهندسان مشاور
کشور، اعتلای حرفه مهندسی و پیشرفت و کمال مهندسان و کارشناسان و در نهایت
توسعه و اعتلای کشور بیانجامد.
جامعه مهندسان مشاور ایران
بهمن ماه 1384
[۱]
اولین آیین اخلاق حرفهای به معنای امروزین را در غرب، شخصی به نام توماس
پرسیوال (۱۸۰۴-۱۷۴۰) در حدود سال ۱۸۰۰در منچستر انگلستان برای حرفه پزشکی
تدوین کرد.
[۲]
هانری
کربن، آیین جوانمردی، ترجمه احسان نراقی ۱۳۸۳ (ص ص ۸۰ و ۲۰۴)
برای مشاهده آیین اخلاق حرفه ای جامعه مهندسان مشاور ایران لینک زیر را کلیک کنید
دریافت فایل ضمیمه