نشست خبری:
مسئولان به داد مهندسان مشاور برسند
بنا به پیشنهاد رسته آب جامعه و با تصویب شورای مدیریت در مورخ 27 بهمن ماه نشست خبری جامعه مهندسان مشاور ایران با حضور مهندس عطاءاله آیت‌الهی، دکتر سهیل آل رسول، مهندس بهرام امینی، مهندس علیرضا شهابیان، مهندس احمد جعفری، مهندس محمدفرشاد کاوه پیشه در جامعه مهندسان مشاور ایران برگزار شد و در آن اعضای نشست ضمن برشمردن مشکلات بی‌شمار مهندسان مشاور، از ضعف دولت در حمایت از اعضای این جامعه سخن گفتند.
.jpeg)
در ابتدای نشست مهندس عطاء اله آیت‌اللهی ضمن ذکر تاریخچه‌ای از جامعه مهندسان مشاور کشور، مهمترین اهداف و وظایف آنها را تشریح کرد: مهندسان مشاور از مهم ترین ارکان توسعه کشور هستند. این گروه‌ها در آمایش سرزمین نقش موثری دارند. مرحله بعدی مطالعه طرحهای جامع در زمینه‌های مختلف توسط مهندسان مشاور وارزیابی آن برای تصویب و اجراست و در این مرحله هم مهندسان مشاور نقش تاثیرگذاری دارند. مشاوران دارای تخصص‌های مختلف هستند و سازمان برنامه و بودجه تایید صلاحیت می کند و مجوز کار به آنها می‌دهد. یک سری طرح‌ها تعریف می‌شود و ملاحظات دیگری لحاظ می‌شود و اینکه امکان اجرا وجود دارد یا خیر. بعد امکان سنجی مطالعات دقیق‌تر شروع می‌شود و وارد فاز اجرایی می‌شود.
اگر در کاری مهندس مشاور وجود نداشته باشد کار به سرانجام خوبی نمی‌رسد چون کارفرما در همه زمینه‌ها تخصص ندارد و از مشاوران استفاده می‌کنند تا به جای آنها فکر کنند تحقیق و نظارت کنند. متاسفانه در کشور ما مهندسان مشاوربه معنای واقعی شناخته شده نیستند
.در دهه 40 انجمن مهندسان مشاور و انجمن مهندسان معمار شکل گرفت که بعدها این دو با هم دغام شدند و جامعه مشاوران ایران شکل گرفت و در سازمان برنامه مورد تایید قرار گرفت و از سال 1352 به جامعه مهندسان مشاور تغییر نام داد و تا زمان انقلاب اسلامی هم نقش تاثیرگذار خود را ایفا می‌کرد. جامعه مشاوران ایران بعد از انقلاب با افت و خیزی به حیات خود ادامه داد. این جامعه کاملا مستقل از دولت است و متعلق به بخش خصوصی و مردمی است و صرفا گواهی فعالیت از طرف وزارت کشور صادر می‌شود. جناح‌بندی سیاسی و فعالیت سیاسی در جامعه معنی ندارد. حدود 840 عضو دارد و حداقل 32هزار نفر پرسنل فنی در شرکتهای عضو فعالیت می‌کنند در حالیکه بنا به آخرین آمار 2997 مهندس مشاور تایید صلاحیت شده در کشور وجود دارد که تلاش برای تحت پوشش قرار گرفتن آنها تحت پوشش جامعه جریان دارد.
مهندس امینی رییس شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران با تشریح مسائل و مشکلات جدی جامعه مهندسان مشاور اعلام کرد: وضع مهندسان مشاور را در حال حاضر می توان به یک چرخه معیوب تشبیه کرد. با طرح هر گرفتاری که شروع کنی، گرفتاری های گوناگون دیگر نمود پیدا می کند و دوباره به گرفتاری قبلی می رسی و این دایره عبث همچنان می چرخد. مثلا اگر از تعداد زیاد شرکتهای مهندس مشاور در بخش دولتی، نیمه دولتی، شبه دولتی، متفرقه،.شروع کنی(حدود3000شرکت در برابر ۸۵۰شرکت بخش خصوصی و عضو جامعه مهندسان) میرسی به رقابت ناعادلانه و ناسالم، بعد به طبع آن دستمزد پایین مطرح می‌شود و درنتیجه گاهی کیفیت پایین ناخواسته، بعد عدم دریافت مطالبات(حتی گاهی پس از چند سال تورم چه بلایی بر سرش می آورد، بماند)، بعد به اجبار در پرداخت به روز بیمه و مالیات(مهم نیست مطالبات خود را وصول کرده باشی یا نه) ، بعد میرسی به بی توجهی دولتمردان در رفع مشکلات(بخشنامه‌های ناجور، دستورکارهای ناهماهنگ و...) و بعد می رسی به مهندسان مشاور خوب، قدیمی و شایسته که از نیروهای متخصص و با کیفیت خود روز به روز تهی تر می شوند(فرار مغزهای متفکر که ۱۵۰ هزار نفر تا سال ۲۰۰۶ اعلام شده‌است). در این شرایط یا گرفتار رقابت ناسالم، دستمزدهای پایین، کیفیت کار پایین،...می شوند و یا عطای این حرفه را به لقایش می-بخشند و تعطیل می‌کنند. یک جا باید جلوی این دایره عبث را گرفت. فرقی نمی کند کجا باشد، از هر جا که با نگرش مثبت کاری انجام بشود، تبعات و دنباله خوب آن گسترش پیدا می کند.
.jpeg)
دکتر سهیل آل رسول نائب رئیس جامعه مهندسان مشاور ایران در نشست خبری جامعه مهندسان مشاور گفت: با تهدید 60 تا 80 هزار فرصت شغلی مواجه هستیم، صنعت احداث کشور مانند کوه یخ در حال آب شدن است. صنعت احداث کشور مانند کوه یخ در حال آب شدن است با این تفاوت که سرعت آن در حال حاضر باور نکردنی است. ارزش صنعت احداث کشور کمتر از یک دهه پیش قریب به 11 درصد کل اقتصاد کشور بوده که این حجم در سال 2020 به میزان 8/5 (پنج و هشت دهم)درصد رسید پیش بینی گزارش مرکز پژوهش های اتاق ایران برای سال 2021 کاهش 4/1 (یک و چهار دهم) درصدی را نشان می دهد و به عبارتی ارزش پیش بینی شده تنها 4/4 درصد خواهد بود. این سهم ارزش برای صنعت احداث از تولید ناخالص داخلی در افق سال 2029، 7/1(یک و هفت دهم) درصد پیش بینی شده است. در هیچ برهه از تاریخ کشور یک صنعت با تهدید کوچک شدن 650 درصد ظرف دو دهه مواجه نبوده است.
مهندسان مشاور در سهم اشتغال خالص و مستقیم متخصصان بی بدیل اند این نصف شده حجم صنعت باعث بیکاری نیروهای متخصص و مهاجرت مستقیم تعداد کثیری از سرمایه های نیروی انسانی کشور شده است. در صورتی که پیش ینی ها محقق شود و سهم صنعت احداث در اقتصاد به 4/1 درصد کاهش یابد، بیکاری 60 تا 80 هزار متخصص آموزش دیده در مهندسان مشاور حتی خواهد بود.
نائب رئیس جامعه مهندسان مشاور ایران افزود: از ابتدای سال 99 به استناد تصویب نامه مورخ 21/11/98 هیأت وزیران مکاتبات متعددی با دفتر معاون اول ریاست جمهوری، سازمان برنامه، سازمان امور مالیاتی و سازمان تأمین اجتماعی داشتیم تا به‌حق مهندسان مشاور به عنوان تولید کننده خدمات شناخته شوند اما هیچ نتیجه ای حاصل نشد این در حالیست که اغلب پروژه¬های مهم شرکت¬های مهندس مشاور از پروژه های اصطلاحاً جهش تولید کشور بوده و در تمام ایام از جمله پیک دوران کرونا هیچ تعطیلی یا کاهش فعالیت در آن ها نبوده است.
اینکه بازیگران اصلی پروژه های جهش تولید یعنی مهندسان مشاور و پیمانکاران مشمول هیچ حمایتی از طرف دولت نشده اند از جمله جفاهای جدی در حق این صنف پر تلاش و آسیب دیده کشور است. جالب اینکه بند 5 ماده 1 تصویب نامه شماره ت57045هـ مورخ 21/11 هیأت وزیران بر واحدهای تولیدی خدماتی تصریح شفافی دارد.
تنها در حوزه راه و راه‌آهن کشور 42 طرح جهش تولید معرفی شده که با مشارکت حداقل 70 مهندس مشاور تراز اول کشور در حال اجرایی شدن است با این حال هیچ مزیتی که از سال جهش تولید حاصل نشده هیچ، مطالبات عمده ای هم از یکایک این شرکت ها نزد دستگاه های اجرایی معوق باقی مانده است.
مهندس کاوه پیشه، عضو هیئت رئیسه جامعه مهندسان مشاور و هیئت مدیره انجمن صادر کنندگان خدمات فنی و مهندسی از اهمیت صادرات خدمات فنی و مهندسی و آورده ارزی آن سخن گفت و تاکید کرد که صادرات خدمات فنی و مهندسی، فرصت طلایی نجات که می سوزد.
صادرات خدمات فنی و مهندسی بویژه در بخش طراحی و مهندسی که کار اصلی شرکتهای مهندسی مشاور است، در شرایط فعلی که پروژه های عمرانی داخلی به دلیل کمبود منابع مالی در کشور تقریبا بطور کامل تعطیل شده اند به دلایل بسیاری می توانست یکی از مهمترین و مطمئن ترین راههای بقا و حتی رشد شرکتهای مهندسی در کشور باشد. بخشی از این دلایل را می توان به شرح زیر برشمرد:
1- توان فنی و مهندسی شرکتهای مهندسی کشور در سطح منطقه و جهان کاملا قابل رقابت با همتایان بین المللی است.
2- افزایش شدید نرخ تسعیر ارز باعث شده است قیمت انجام کار های مهندسی، که بخش عمده ای از آن قابل انجام در داخل کشور است، مزیت رقابتی را برای شرکتهای ایرانی ایجاد نماید.
3- کار طراحی و مهندسی تقریبا به طور کامل می تواند در داخل کشور بانجام رسد.
4- کشورهای همسایه ایران و منطقه یک بازار حدود 1000 میلیارد دلاری واردات خدمات فنی و مهندسی دارند.
مهندس فرشاد کاوه پیشه افزود:
درابتدای دهه 90 سهم ایران از این بازار حدود 5 میلیارد دلار در سال بود که در حال حاضر به حدود 500 میلیون دلار تنزل یافته است. سهم مهندسان مشاور از این صادرات همواره بسیار ناچیز بوده است. در شرایطی که رقبای ما در بازارهای منطقه از طریق توافقنامه های بین دولتها و حمایتهای سیاسی قراردادهای پروژه های عمرانی را منعقد می کنند، مهندسان ایرانی در همان ابتدای راه بار بزرگی از مشکلات داخلی و بین المللی را به دوش می کشند.
در این میان بازسازی سوریه امیدهای بسیاری را در دل شرکتهای ایرانی زنده کرد. متأسفانه این امر نیز تاکنون محقق نشده و سهم شرکتهای بخش خصوصی ایرانی از بازسازی سوریه تقریبا هیچ بوده است. در آخرین تلاشهای انجام شده به ستاد بازسازی سوریه پیشنهاد گردید از خط جدید اعتباری اختصاص یافته به این امر 50 میلیون دلار به مهندسان مشاور ایرانی اختصاص دهند که با این هزینه ارزش کار ارائه شده به سوریه می تواند به بیش از 200 میلیون دلار بالغ گردد. این پیشنهاد نیز تا کنون اجرائی نشده است. به نظر می رسد هرچقدر عملکرد نظامی ما خوب بوده است، سربازان اقتصادی ما به تجربه بیشتری برای از دست ندادن بازارها نیاز دارند.
مهندس جعفری عضو شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران در ادامه نشست گفت: هنوز امیدواریم نوشدارو پیش از مرگ سهراب برسد! آتش درخرمن دانش، اندیشه و تدبیر مهندسی در صنعت احداث افتاده است. تدبیر کنیم. "مهندسان مشاور" علیرغم فشارهای مستمر مالی، تبعیض و اقدامات یکطرفه قراردادی برخی عزیزان مستاصل کارفرمایی در ناگزیری اجرایی کردن طرحهای فاقد اعتبار، تاب آورده‌اند. کوشیدند اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند و در صیانت از دستاوردهای نیم قرن دانش و فناوری و حفظ این سرمایه اجتماعی گام بردارند. بردباری و تعامل با فهم عمیق اجتماعی و منافع ملی بوده است. این تعامل، حفظ نیروهای کارآمد و تلاش مستمر ارائه خدمات با نگرش ملی، علیرغم انتظار چند ساله مطالبات معوق و سکوت آزاردهنده برخی دست‌اندرکاران از فروپاشی این دستاوردها است؛ چشم‌پوشی از تبعیض و اقدامات یک طرفه است. پاسخ تعامل مدافعان فهیم، وطن‌پرست و توانمند در این عرصه، سیاست‌های حمایتی از خدمات مهندسی در زیر ساخت توسعه است. دیگر رمقی نمانده است. چاره‌ای بیندیشیم.
بسترسازی غلبه بر شرایط بحرانی موجود از وظایف حاکمیتی بوده و باید اهمیت و اولویت‌های آن در بودجه مورد نظر باشد. تاثیرات منفی تحریم‌ها بر طرحهای توسعه، باید به حداقل کاهش یابد. انتظار سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی، تا رفع تحریم‌ها و عادی شدن مراودات اقتصادی منطقی نیست. انتظار صبوری خارج از توان شرکتهای بخش خصوصی و توصیه برای تامین سرمایه، جواب نداده و مشکلات همچنان پابرجاست. اقدامات انجام شده توسط مسئولین محترم به دلایل زیر کافی نبوده است:
• عدم توجه به طرحهای توسعه و کاهش غیر منطقی اعتبارات آن در قیاس با ردیف‌های غیر اولویت‌دار
• تاخیر دولت دراقدامات جبرانی و تعیین واقع بینانه ضرایب در پیمان‌ها
• عدم تخصیص اعتبارات طرحهای جاری و فشار به مشاور و پیمانکار
• عدم هماهنگی و وحدت رویه دردستگاه‌های دولتی در تمکین و اجرای بخشنامه‌های راهگشا
مهندس احمد جعفری دبیر شورای مهندسی آب افزود: قطعا فردای روشنی در پیش است. در شرایط پسا تحریم، به عنوان نمونه وزارت نیرو برای برنامه 25 ساله حل چالش‌های آب، سرمایه‌گذاری حدود 70 میلیارد دلاری با مشارکت دولت و بخش خصوصی داخلی و خارجی را مد نظر دارد. آیا در شرایط تامین سرمایه، شرکتهای مهندسی تضعیف شده، توان هدایت این سرمایه‌گذاری عظیم را خواهند داشت بدون اینکه مشاوران خارجی شرایط خود را تحمیل کنند؟
به دلایل زیر گام اول برای عملیاتی شدن اقدامات حمایتی، رعایت بخشنامه‌ها از جمله اولویت پرداخت مطالبات معوق و انباشته اعضای جامعه مهندسان مشاوران (رقمی در حدود 3 هزار میلیارد تومان) است:
- حفظ کارشناسان و منابع انسانی کارآزموده
- تقویت شرکتهای مجرب
- بسترسازی اقدامات بنیادی پیش‌نیاز توسعه در پساتحریم
و گام دوم اقدامات استمرار خدمات است:
- بازنگری و مهندسی دوباره زیرساخت‌های فرسوده، زود بازده و کم هزینه
- رسمیت حضور تشکل‌ها و مشارکت آنها در برون‌رفت از بحران و باز نویسی نظام فنی – اجرایی در شرایط اضطرار
- لحاظ بودجه مطالعات راهبردی توسعه‌ای مستقل و تخصیص هوشمند منابع محدود مالی
- تجدید نظر در محدودیت‌های مطالعاتی (باور اینکه کاهش سطح علمی و کارشناسی خدمات مهندسی یعنی افزایش هزینه خرید و ساخت و مهمتر افزایش هزینه‌های بهره‌برداری و نگهداری و عدم‌النفع تاخیر شروع بهره‌برداری از پروژه‌ها)
- اعمال قوانین مشابه شرکتهای دانش‌بنیان در مورد مهندسان مشاور در مورد بیمه و مالیات در شرایط بحران
هنوز امیدواریم نوشدارو به موقع برسد و شاهد آن نباشیم که مهندسان مجرب این حرفه، مهاجرت کرده یا به فعالیت‌های غیر مولد روی بیاورند.
مهندس شهابیان دبیر جامعه مهندسان مشاور در خصوص مشکلات عمده مهندسان مشاور رسته ساختمان گفت: دوگانگی نظام فنی و اجرائی کشور با سازمان نظام مهندسی مشکلاتی زیادی را برای اعضا رسته ساختمان جامعه مهندسان مشاور کشور فراهم نموده است . علیرغم پروسه طولانی و دقیق دریافت صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه ، مهندسان مشاور دارای این صلاحیت ، مجوز فعالیت در پروژه های بخش خصوصی را بر اساس آئین نامه های سازمان نظام مهندسی ندارند .
پروژه های بخش خصوصی و غیرعمرانی که در سطح کشور توسط مهندسان مشاور دارای صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه تهیه و نظارت میگردد ، مجددا میبایستی توسط یکی از شرکت های دارای صلاحیت از سازمان نظام مهندسی تایید گردند که این تایید اغلب صوری است .
همکاران و پرسنل مهندسان مشاور دارای صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه در شرکت ها و پروژه ها نقش جدی و فعال و مسئولانه دارند و این در حالی است که کارشناسان شرکت های دارای صلاحیت از نظام مهندس اغلب هیچگونه مسئولیتی در پروژه ها نداشته و فقط از اعتبار مدرک تحصیلی خود استفاده مینمایند .
کم شدن پروژه های عمرانی که توسط مهندسان مشاور تایید صلاحیت شده سازمان برنامه و بودجه تهیه میگردند، و همچنین عدم امکان حضور در پروژه های بخش خصوصی به لحاظ آئین نامه سازمان نظام مهندسی موجب تضعیف شرکتهای مهندسان مشاور و از دست دادن کارشناسان تربیت شده می شود.
مهندس شهابیان دبیر جامعه مهندسان مشاور در خصوص مشکلات عمده مهندسان مشاور رسته ساختمان گفت:
ارزیابی پروژه های انجام شده طی 4 دهه گذشته ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
- هیچگونه سندی مبنی بر ارزیابی طرح ها و پروژه های عمرانی انجام شده طی 4 دهه گذشته وجود ندارد
- دهه اول بعد از انقلاب کشور درگیر جنگ تحمیلی بود و پشتیبانی از رزمندگان و ارتش و سپاه در الویت قرار داشت و طرح های عمرانی الویت کشور نبود
- دهه دوم و پس از خاتمه جنگ عقب ماندگی طرح های عمرانی با شدت خیلی زیاد در دستور کار دولت قرار گرفت
- در دهه بعدی از سرعت کارهای عمرانی کاسته شد ولی کماکان این طرح ها در دستور کار کشور قرار داشت
- در دهه چهارم کشور با تحریم های شدیدتر روبرو شد و طرح های عمرانی در برنامه ریزی و بودجه بندی از سهم خیلی کمتری برخوردار شد
- در تمام این دوره ها هرگز ارزیابی برنامه ها و طرح های عمرانی انجام شده مورد بررسی و ارزیابی قرار نگرفت . بدیهی است که هیچ برنامه و طرحی نمیتواند صددرصد با اهداف آن منطبق اجرا گردد
برخی پیشنهادات جامعه مهندسان مشاور برای این امر بشرح زیر است :
- اختصاص 3/0 (سه دهم )درصد از بودجه سالیانه کل کشور برای بررسی و ارزیابی طرح و پروژه های انجام شده در 4 دهه گذشته .
- مطالعه و تعیین پروژه های عمرانی ضروری آتی و آماده کردن اسناد مربوط برای برنامه های آینده کشور به نحوی که در زمان ضرورت از این مطالعات و طرح ها استفاده گردد .
- در صورت تحقق این پیشنهاد ، نه تنها نتایج بررسی و ارزیابی طرح ها و پروژه های گذشته چراغ راه آینده خواهد بود – اشتغال منطقی برای مهندسان مشاور و کارشناسان تربیت شده آن فراهم میگردد تا از فرار مغزها و تخصص ها که طی دهه های گذشته آموزش دیده اند جلوگیری گردد .
- این امر موجب خواهد شد تا به محض فراهم شدن بودجه های لازم عمرانی برای طرح هائی که بر اساس قانون اساسی کشور بر عهده دولت است ، بتوان سریع طرح ها را به مرحله اجرا برد .
-
دکتر سهیل آل رسول نائب رئیس جامعه مهندسان مشاور ایران در نشست خبری جامعه مهندسان مشاور گفت: در قیاس با تشکل های مهندسی، سندیکاهای کارگری دو برابر بهتر از حقوق اعضای خود دفاع کرده اند. اساس مقایسه آماری از سال 1380 تا 1399 و بر اساس حداقل حقوق کارگری در این سال ها در قیاس با دستمزد پایه مهندسان ناظر در بخشنامه حق الزحمه مهندسان مشاور نتایج به دست آمده بسیار جالب است. در دوره زمانی فوق حداقل حقوق کارگری 34 برابر شده در حالی که حقوق پایه مهندس ناظر در همین دوره 15 برابر شده است، به عبارتی در حالی که در قیاس با تورم و تغییرات نرخ کالاهای اساسی سفره هر دو صنف کوچک‌تر شده لیکن واضح است که مهندسان تراز معیشتی خود را تا دو برابر بیشتر از کارگران از دست داده اند. اسفناک تر از این که اگر تراز معیشتی با پزشکان زحمت کش و وکلا مقایسه شود به عمق فاجعه رخ داده در خصوص از دست رفتن جایگاه صنفی و معیشتی مهندسان پیش از پیش پی می بریم.
عدم انسجام در مطالبات صنفی تشکل های مهندسی، سیاست های انبساطی و بی ضابطه در آموزش عالی و پذیرش بی حساب دانشجویان مهندسی در تمام انواع دانشگاه ها در سراسر کشور در کنار افول جدی سهم پروژه عمرانی در بودجه کشور زمینه ساز این حقیقت تلخ است. از ابتدای سال 92 تاکنون قدرت دستمزد مهندسان افزون بر 248 درصد کاهش یافته است و مهندسان کشور را به ارزان ترین مهندسان منطقه و بلکه جهان تبدیل کرده است. متانت تشکل های مهندسی این حرفه را با اضمحلال تدریجی هم آغوش کرده است.
بازتاب رسانه ای این نشست خبری:
1.
https://www.irna.ir/news/84230514/2.
https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-3662833.
https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-3662824.
http://www.kalaaghnews.ir/?p=268905.
http://danakhabar.com/fa/news/1255185/
6.
https://www.yjc.ir/00WATD7.
https://www.yjc.ir/00WATi8.
https://www.yjc.ir/00WASm9.
http://iraneconomist.com/fa/news/375059/10.
https://sanayepress.com/1399/11/27/11.
https://www.ghadirinews.ir/news/paper/page/?id=1399b11628612.
https://bananews.ir/news/226018/13.
https://bananews.ir/news/226016/14.
https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-36628815.
http://www.kalaaghnews.ir/?p=2689616.
http://www.pana.ir/news/116383017.
http://www.93z.ir/news5910 /